Alleen maar niet eenzaam

Spreker: Peter Nissen
38e Mertonweekend
Abdij Westmalle
3–5 november 2023

Thomas Merton heeft in zijn monastieke leven steeds een verlangen gekend om alleen te zijn. In het communiteitsleven van de trappisten-abdij kwam hij naar zijn gevoel onvoldoende toe aan de stilte en de concentratie die hij nodig had voor zijn geestelijk leven. Daarom heeft hij overwogen over te stappen naar de kartuizers en had hij ook steeds grote belangstelling voor de camaldulenzen: beiden eigenlijk ‘kluizenaars in gemeenschap’. Na verloop van tijd kreeg hij van zijn abt toestemming om meer tijd alleen door te brengen in zijn kluis op het terrein van de abdij.
In het Nederlands zijn wij geneigd dit verlangen te beschrijven als een verlangen naar de eenzaamheid. Eenzaamheid is echter niet hetzelfde als alleen zijn. De herinneringen van de Nederlandse koningin Wilhelmina dragen als titel Eenzaam maar niet alleen: terwijl er altijd mensen om haar heen waren, voelde zij zich toch vaak eenzaam. Het ideaal van de monnik-kluizenaar is het tegenovergestelde: hij wil graag alleen zijn, maar weet dat hij dan niet eenzaam is. Het alleen zijn moet hem helpen om nog sterker de aanwezigheid van God te ervaren en er helemaal te zijn voor Hem. In het Engels laat dat onderscheid zich goed uitdrukken in de woorden solitude en loneliness. Solitude is de bewuste keuze om alleen te zijn, loneliness is het gevoel alleen gelaten te worden en geïsoleerd te zijn, ook al zijn er andere mensen om je heen.
Tijdens dit Mertonweekend zullen we verkennen welke rol gevoelens van eenzaamheid speelden in het leven van Merton en waarom hij vaak verlangde alleen te zijn. Maar ook dat dit alleen zijn, de monastieke solitudo, niet per se een fysieke afwezigheid van anderen betekent: het gaat om een intentionele concentratie die ruimte schept voor de Aanwezige. Merton schreef er onder meer over in het boek Thoughts in Solitude (vert. Overdenkingen in eenzaamheid) uit 1958.
Het verlangen van Merton zal vergeleken worden met dat van de in 2022 heilig verklaarde Charles de Foucauld, de trappist die eindigde als kluizenaar bij de Toearegs aan de rand van de Sahara. Bij hem was het verlangen naar het alleen zijn verbonden met het verlangen om Jezus in zijn verborgen bestaan in Nazaret na te volgen.
De conferenties op zaterdag worden verzorgd door Peter Nissen.
Peter Nissen was hoogleraar kerkgeschiedenis, spiritualiteitsstudies en oecumenica aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en is voorzitter van de Beraadgroep Geloof en Kerkelijke Gemeenschap van de Raad van Kerken in Nederland, redactielid van De Kovel en actief in het straat-pastoraat in Nijmegen. Hij leeft vanuit de benedictijnse spiritualiteit.
Vrijdagavond openen we met een inleiding op het weekend.
Zondagmorgen gaan we met elkaar in gesprek over teksten van Thomas Merton die betrekking hebben op het thema.
Doorheen het hele weekend is er gelegenheid om deel te nemen aan het getijdengebed en de eucharistieviering van de monniken.
De natuur rond de abdij biedt veel gelegenheid om te wandelen.

Op dit moment zijn er helaas geen kamers meer beschikbaar.
Uiterlijk 15 oktober ontvangt u bericht indien er weer ruimte is. Aanmelden voor de wachtlijst is mogelijk.