Lees Merton niet als je alle antwoorden al hebt

… Vandaag is het honderd jaar geleden dat Thomas Merton werd geboren: monnik, trappist en schrijver.

… Het genootschap van Mertonvrienden herdenkt hem met een bijeenkomst in abdij Koningshoeven.

Wat missen we als we Thomas Merton niet lezen?

Willy Eurlings, voorzitter van de Mertonvrienden, in het dagelijks leven geschiedenisleraar: ‘Iemand die alle antwoorden op zijn geloofsvragen heeft, zal denk ik geen interesse in Merton hebben. Zelf was hij doordrenkt in de christelijke traditie, maar geloven gaat voor hem dieper. Hij schrijft over het verschil tussen je ware en je valse zelf. Dat laatste is ons ego, ons beeld naar buiten, waaraan we vinden dat we moeten voldoen. Het ware zelf is je echte identiteit. Daar kun je God ontmoeten. Dus ga daarnaar op zoek.’

Wie was hij?

‘Een monnik, zoon van een Nieuw-Zeelandse vader en een Amerikaanse moeder, die lange tijd erg zoekende was. Hij kwam niet uit een gelovig nest en liet zich pas op zijn 23e dopen. Hij had in de wereld alle genoegens en bevrediging willen vinden, maar voelde een grote leegte. Toen hij besloot monnik en priester te worden, zocht hij de strengste orde voor zichzelf: de trappisten. Daar moest je in die tijd nog de hele dag zwijgen. Hij wilde in de eenzaamheid leren zijn ego minder belangrijk te vinden. Waartoe ben ik op de wereld? Wat heb ik bij te dragen wat een ander niet heeft? Daar wilde hij steeds naar op zoek, vanuit het gebed.’

In 1941 trad hij in bij de abdij Gethsemani in Kentucky. Hij werd novicemeester, degene die nieuwkomers begeleidt die monnik willen worden. De laatste jaren van zijn leven zocht hij nog meer de eenzaamheid op; hij woonde als kluizenaar in de bossen bij het klooster. Hij stierf in 1968′

Hoe bent u zelf met Merton in aanraking gekomen?

‘Dat is heel grappig gegaan. Ik ben katholiek opgevoed, in Zuid-Limburg zelfs, ik ben misdienaar geweest en had altijd al interesse voor het kloosterleven. Maar een boeddhistische vriend, die Merton had gelezen, wees me op hem. Merton had veel contacten met boeddhisten, hindoes, joden, moslims ook wel. Hij wilde van andere tradities leren, niet om ze te vermengen, maar in een echte dialoog.

Hij was ook zeer maatschappelijk betrokken. Hij was actief in de vredesbeweging, in de tijd van de Vietnamoorlog. Dat leverde hem nog tijdelijk een publicatieverbod op. Dat omzeilde hij met rondzendbrieven.’

Was hij in dat strenge klooster dan wel op zijn plek?

‘Het communisme is alleen maar haalbaar in een klooster, schreef hij eens. Want dáár draagt iedereen bij naar vermogen en krijgt iedereen naar wat hij nodig heeft. Als je in het klooster ging om je af te sluiten van de wereld, vond hij dat egocentrisch. Hij heeft enorm veel geschreven, soms wel vijftien of twintig brieven op een dag, en dat waren geen kattebelletjes. Dat was nog wel een worsteling. Eerst wilde hij met schrijven stoppen, want dat was toch alleen maar je eigen ego voeden. Maar zonder schrijven ging hij dood. Zijn abt zag dat en gaf hem opdracht zijn levensverhaal op papier te zetten. Dat boek Louteringsberg, werd een enorm succes.’

Wat betekent Merton voor u? Heeft hij invloed op hoe u in het leven staat?

‘De manier waarop Merton in het leven stond spreekt me erg aan: ruimte voor stilte en gebed en eerlijk en kritisch je eigen gedrag bekijken. Merton wilde zelf geen navolgers. Het gaat erom wat bij jouw ware zelf past.

Daarmee bedoelde hij geen vage spiritualiteit, waarin alles om jou draait. Spiritueel materialisme, vond hij dat. De Bijbel stond centraal voor hem, die las hij elke dag en daar mediteerde hij over.

Maar hoe ga je er dan mee om: moralistisch, juridisch, vertel je vooral andere mensen hoe ze moeten leven? Het gaat om jóuw relatie met God. Ik denk dat bevindelijke protestanten, voor wie ook dat diepere geestelijk leven telt, zich door Merton wel aangesproken zullen voelen.’